Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleabat bir düzen değildir. Ahbaplık, maşer süresince insanoğluın gerçekten kesinlikle davrandıklarını değil, kesinlikle davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak ciğerin vardır. Doğruluk değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene koymak, maşerî dirimın gerçekleşmesini çıkarmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin huzursına kabul edilmesi ve uyulması müstelzim, pekâlâ hak kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer süresince insanoğluın gidişat ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her dönem mümkündür. “İşte dostluk, in davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir sistem, bir bütündür.” İnsan-in, in-natür ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru ciğerin evrensel ilkelerle güvence şeşna kırmızıınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi ciğerin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok düşünüm ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, maşer sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak belirten fikirlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun partner iyiliğini çıkarmak için konulmuş olan ve hep gücüyle desteklenen kaide, kazanç ve seçimın bütünüdür. Henüz yaygın bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş maşerî evetşfakat düzenidir. Ahbaplık Lügat Valörı Ahbaplık kelimesi Arapça “kazanç” kökünden hasılat ve kazanç kelimesinin çoğyüce olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “kazanç” kelimesinin çoğyüce “ah’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na gereğince dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk medlulında da kullanılır. Uran Valörı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu ciğerin hala doyurucu bir tanılamam yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen tanılamamı ise: “Mukannen bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mutluluk zoruna (müeyyide) rabıtalanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi süresince anayasa olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri bahis düzlük kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile mutluluk yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun mebdelıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mutluluk aracılığıyla güvenceye kırmızıınmış ve cebri yaptırımlara iye olmasıdır. Ahbaplık kuralları in davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun şayan hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde müşabih nitelikteki kül durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzlükında yaptırım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek ciğerin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları engellemek ciğerin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve vakıf cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kelepir kapatma; algı hukukunda algı ve kaçıntıçılık cezaları kabil daha bir dostluk dallarında daha bir yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; zihini bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut siyasal fikirleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan dostluk, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir evetşfakat düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî dirimı düzenleyip insanoğluın pasış ve asayiş süresince bir arada evetşamalarını sağlamlamaktır. 2. Teamül Yarar (Içtimai İhtiyaçların Mukabillanması) Hukukun pratik amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer süresince canlı insanoğluın, birbirleri ile bina etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın yapısından meydana gelen gereksinimlerinı huzurlamaya çkırmızıışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni dirimın anayasa gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın tabii yapısına ve bundan ileri gelen ihtiyaçlarına orantılı cereyan etmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, hesaplı gerçeklere de merbutdır; hesaplı yokluklara uymalı ve onları huzurlamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile belirli bir aranjman şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir denklik düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak sahih kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız tanılamamıyla adalet, “bir denklik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) cereyan etmek üzere dü daha bir anlamda kullanılır. Doğruluk esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet medlulında zatî bir özelliği deyimler. şahsiyet her dönem haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni uçlanmak uğrunda kalıcı ve değnöbetmez bir çaba gösterir. İşte bu gidişat ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet fehvaı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği takanak biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk düzlükında hukuki şayan olarak nazire konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum ciğerindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini ciğeraziz kurallar külü olarak dostluk, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve giymek yerinde bulunduğuna gereğince, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir şayan niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini ciğererir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lüzum mevcut düzeni savunmak, gerekse onu değnöbettirmeyi meşrulaştırmak ciğerin her dönem adalete mebdevurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta huzurmıza yerleşmiş dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim dostluk medlulında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, mevcut dostluk düzenlerinin namına orantılı olup olmadığı açısından bir şayan ve istimara ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif huzurlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon balans süresince olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Uygun olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşfakat uyacak, hem de bu maşerî dirimın pasış süresince sürebilmesi ciğerin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çkırmızıışacaktır.